Het platform Hart voor de K-buurt biedt een luisterend oor aan bewoners en geeft ze een plek aan tafel bij de gemeente. Gebiedsontwikkeling, inclusiviteit en participatie worden aangejaagd door het gepassioneerde bewonerscollectief dat onder andere bestaat uit Astrid Gilds, Gabby Roelofs, Cartier Riedewald, Aniel Nazarali, Jeet Jitbahadoer en Mike Brantjes.
In 2016 keek buurtcentrum Bonte Kraai uit op een kaal stuk grond. De gemeente Amsterdam wist hier wel raad mee: in het bestemmingsplan werd het lege vlak ingevuld door hoge blokken met woningen. “Terwijl de buurtbewoners juist een plein wilden. Niet alleen als fysieke plek, maar echt als het kloppende hart van de K-buurt”, vertelt Gabby.
Mike trommelde zijn buren op om te demonstreren tegen de bouwplannen van de lokale overheid. Gabby: “Verschil- lende communities kwamen samen: kerken, moskeeën, lokale gemeenschappen.
We hebben een hele mooie foto gemaakt waarop deze verschillende communities een hart vormen. Op die dag is het plein het hart van de K-buurt geworden.” De demonstratie was het begin van een politiek en bestuurlijk traject dat ook veel media-aandacht kreeg. De boodschap was glashelder: ‘Be- houd ons plein. Onze K-buurt verdient een hart.’ Maar al snel ontdekten de bewoners dat er een grotere missie achter hun boodschap schuilde.
Inclusieve gebieds- ontwikkeling
“Eén van de bewoners zei destijds: ‘we voelen ons hier gewoon woonvee’. Ik merkte daardoor dat de bewoners het gevoel hadden dat alles voor hen werd beslist, dat er niet naar ons werd geluisterd en eigenlijk was het plein daar een onderdeel van. Hieruit rolde de vraag: hoe kunnen we ervoor zorgen dat bewoners meer zeggenschap en ook eigenaarschap over hun omgeving krijgen?”, zegt Mike.
Begin 2017 stemden de wet- houder en de gemeenteraad in met de ontwikkeling van een nieuw plan waarin de ideëen van de bewoners onmisbaar
zouden zijn. Deze samenwerking werd vormgegeven met een participatietraject onder begeleiding van een extern communicatiebureau. Mike: “Dat traject klopte niet. De multiculturele buurt werd niet vertegenwoordigd. We mochten kiezen uit twee ontwerpen voor bebouwing die niet aan- sloten op onze wensen.” Hart voor de K-buurt riep een jaar later een participatiestaking uit en nam het heft in eigen handen. Dat heeft geleid tot een nieuw traject voor inclusieve gebiedsontwikkeling met een andere rolverdeling onder de naam K-midden Cocreatie.
“We willen een opstapbuurt te worden. Een buurt die zich ont- wikkelt doordat de mensen die er al wonen beter worden. Niet omdat we mensen verwisselen met nieuwe bewoners en de oude bewoners die hier jaren gewoond hebben naar Tilburg moeten verhuizen. Eerst worden de mensen beter, daardoor wordt het gebied beter. Wij zitten hier al aan de rand van de stad dus als mensen hier worden weggeduwd, dan worden ze uit de stad geduwd”, verklaart Mike. “Hele zorgsystemen van mensen onderling vallen dan uit elkaar.”
Wendbaar werken
Inmiddels is Hart voor de K-buurt uitgegroeid tot een netwerk dat als stem van de bewoners dient. “Soms zijn wij zelf de stem en op andere momenten zijn wij de megafoon van mensen die nauwelijks gehoord worden. Denk aan jongeren, gehandicapten, de LGBT-community, de Afrikaan- se gemeenschap. Het is niet altijd ónze boodschap maar we zorgen er wel voor dat zij een podium krijgen.”
Een voorbeeld is het festival Shutdown1104 dat in 2019 tot leven kwam. Een jongerenbehoefte zo bleek. Hart voor de K-Buurt ondersteunde een groep jongeren terwijl zij zelf in actie kwamen. Uiteinde-
lijk stond het festival in het teken van Stop the Violence omdat veel jongeren genoeg hebben van het geweld. Een andere gelegenheid waarbij de K-buurt haar stem liet horen was toen metrolijn 53 dreigde ingekort te worden tot de Van der Madeweg. Mike: “Niemand die zich dan hier nog zou willen vestigen waardoor de wijkeconomie echt kansloos zou worden. Wij werden even afgeknipt alsof we niet belangrijk waren. Toen zijn we als buurt opgestaan en de metro rijdt nu nog rechtstreeks naar Centraal Station.”
Daarnaast heeft het team tal van voorbeelden om aan te tonen dat de bewoners in de K-buurt zelfstandig kunnen en willen opereren. Zo organiseerden ze een internationale conferentie met 350 gasten om een functie te geven aan gebouwen in de wijk die niet elke dag gebruikt worden. Astrid: “Je krijgt signalen uit de buurt waardoor je weet wat mist en waar behoefte aan is. Het is niet dat je achter een bureau zit en gaat bedenken wat de buurt nodig heeft. Wij horen de signalen uit de buurt en kunnen erop inspelen. We ondersteunen bewoners dan om het zelf te organiseren.”
Als lerende organisatie volgt het collectief de methode ‘wendbaar werken’, waarbij
er wordt geëxperimenteerd, geëvalueerd en geleerd om voortgang te boeken. Mike: “We hebben dit jaar voor het eerst het project ‘de oppas- moeders van Kraaiennest’ gedaan waarbij twee moeders in veiligheidshesjes op de centrale speeltuin letten. Dit zijn Ghanese moeders die normaal gesproken voor het voetlicht treden. Dat was een experiment en dat proberen we volgend jaar dan nog beter te doen.”
Communicatieslag
De buurtcommunicatie speelt dan ook een centrale rol om het gevoel van saamhorigheid te creëren en behouden. Naast de website, K-buurt TV, social me- dia en het wekelijkse inloopuur, is er ook tweemaal per jaar een buurtberaad. “Dan laten we die buurt met elkaar praten. Het is belangrijk dat mensen van elkaar weten wat ze doen”, legt Jeet uit. Hart voor de K-buurt weet verschillende doelgroepen te bereiken door het spreken van de juiste ‘taal’. “Mike: “Veel mensen in mijn flat zijn laaggeletterd. Wij weten te communi- ceren met andere methodieken. Toen het coronavirus kwam, hebben we een informatiebord gemaakt in het Nederlands, Engels en met plaatjes. Terwijl de overheid borden met tekst plaatst. Dat zijn voor mensen niet meer dan een stel letters op een plaat. Ook onze filmpjes vertalen wij in het Engels en in het Ghanees.”
De communicatie met de lokale overheid is vaak een uitdaging. Het zelforganiserende bewonersplatform vraagt om vertrouwen en autonomie, maar worstelt met het soms stugge overheidsapparaat. “Vijftig pro- cent van de nutteloze energie en frustratie gaat zitten in het overtuigen van de gemeente dat we, als georganiseerde bewoners, een gelijkwaardige partner zijn. Dat ligt niet aan de ambtenaren als individuen, die ook allemaal hun best doen, maar aan een systeem van werken.”
Hart voor de jeugd
Het advies van Hart voor de K-buurt aan de gemeente is dan ook om de touwtjes wat meer los te laten. Het opbouwen van een sociale infrastructuur in
een buurt van buitenaf werkt niet, volgens het collectief. Een georganiseerde groep bewoners kent het buurtnetwerk en kan als waardevolle gesprekspart- ner dienen om samen het gebied te ontwikkelen. Zo ziet de groep een toekomst voor Zuidoost waar in elke buurt een buurtpat- form-van-onderop actief is.En de huidige bewoners zijn nog niet van plan om de K-buurt te verlaten. Gabby: “We wonen hier. Je moet fijn kunnen leven, overal terecht kunnen, het leuk hebben met elkaar. Het netwerk is hier. Het hart ligt hier. Het is de community, de saamhorigheid.”
Hart voor de K-buurt grijpt alle kansen aan om bewoners te ondersteunen en maakt ondertussen ook ruimte vrij om na te denken over de toekomst. De visie is om een talentontwikkelbuurt te worden voor jongeren. “Waar jongeren vaak als probleem worden ervaren, zien wij kansen en kracht. Ik denk dat we voor Kraaiennest zelfs een wijkeconomie kunnen bouwen rondom jongerentalent met een goed centrum dat ook echt een springplank is naar de toekomst voor onze jongeren en voor gebiedsontwikkeling van de K-buurt. Onder andere een Mediacollege en internationale uitwisselingen staan op de wensenlijst van de actieve bewoners. “We willen de beste buurt van Nederland zijn. Wie had dat ooit gedacht van een buurt ergens aan de rand van de stad?’’ Astrid: “En we zijn nog groen ook.”
