Door Drs. MA, Graziëlla Hunsel Rivero
Het is een feit dat de Coronapandemie het hele dagelijkse leven heeft stilgelegd. De scholen zijn na de eerste persconferentie van Premier Rutte direct gesloten en leerlingen hebben vanuit huis online lessen gevolgd om zo toch op niveau te blijven. Op 2 juni mochten de middelbare scholen weer open, maar hoe is het de bestuurders van deze scholen in Zuidoost, de afgelopen 3 maanden, vergaan en wat is de toekomst van onderwijs in tijden van Corona? Maryse Knook [OSB] en Kees Buijtelaar [Bindelmeer College] gingen met mij in gesprek over dit onderwerp.
MARYSE KNOOK – OSB
Omschrijf de situatie die er ontstond op de OSB na de eerste persconferentie van Premier Rutte?
“Het moment dat we allemaal voor de televisie zaten en hoorden dat de school dicht moest, schoot mijn inbox en WhatsApp vol. Gelukkig waren we al iets voorbereid, omdat uitgelekt was wat Premier Rutte zou gaan zeggen. Rutte vertelde niets over de schoolexamens. Wel over het sluiten van de school. Veel bleef onduidelijk en om met latere woorden van Rutte te spreken; we moesten met 50% van de informatie 100% besluiten.
We hebben snel een mail kunnen verzorgen aan de ouders, leerlingen en natuurlijk onze eigen collega’s over wat de uitspraak van Rutte voor de OSB betekende en hoe we hier als school mee om zouden gaan. We hebben ingezet op online lessen en op het door laten gaan van de schoolexamens, maar dan met gepaste afstand.
Om het daadwerkelijk te organiseren hadden we wel iets meer tijd en menskracht nodig. Zo snel als kon kwamen de eindexamenleerlingen naar school voor hun laatste schoolexamens. Vrijwilligers van de gemeente en uit onze netwerken kwamen ons helpen met surveilleren.
We probeerden uit welke lessen we, cruciaal voor de doorstroom, op afstand wilden en konden geven aangevuld met lessen voor de nodige sportieve en creatieve aanvulling. Dit betekende ook flink wat werk voor onze roostermakers voor testen en inrichting van nieuwe roosters. Na twee weken stond ons onderwijs als een huis. Met digitaal deskundige docenten en veel duidelijkheid voor ouders en leerlingen.”
Op welke manier hebben jullie de band met leerlingen en ouders weten te behouden?
Voor de OSB is het belangrijk om niet alleen kennis over te dragen, maar ook het goed in contact te blijven met leerlingen en ouders alsmede ruimte en aandacht te geven aan onderlinge relaties tussen leerlingen onderling. We hebben in het online-rooster één à twee mentorlessen per week ingepland, zodat de mentor zijn klas kon volgen en kon checken hoe het met de leerlingen ging. Als een leerling afwezig bleek bij één of meerdere lessen, nam de mentor contact op met de leerling en eventueel met de ouders. Onze jongerenwerker Joost ging langs als we leerling en ouders niet konden bereiken. Leerlingen waarbij zorgen waren of die dat zelf wilden voor een rustige werkplek, konden naar school om de online lessen op school te volgen. Voor deze leerlingen waren we open in een veilige omgeving.
Met welke harde realiteit werden jullie door de Coronacrisis geconfronteerd als het ging om de leerlingen?
“Het meest in het oog springt wel dat het saai is als er geen leerlingen zijn. Dat we graag voor en met leerlingen werken en het zo stil was in de school.
Online lesgeven is echt wat anders dan leerlingen in de ogen kunnen kijken of met elkaar een goed gesprek voeren. We zijn een creatieve en betrokken school, dus ook online lukte het lesgeven wel. Maar de zorg om leerlingen werd door het scherm ineens een stuk moeilijker. Hoe weet je nu echt of een leerling de som of uitleg snapt als je niet mee kan kijken terwijl de opdrachten worden gemaakt? Hoe weet je hoe een leerling in zijn vel zit? We constateerden al snel: ‘onderwijs doet ertoe’. Zeker in een stadsdeel waar het gemeenschapsbelang zo groot is.”
Waarom denken jullie dat de OSB Corona-proof is?
“We hebben met elkaar heel goed nagedacht over hoe het zou zijn als we de school weer zouden openen. We zijn een grote school, dus voorbereiding was des te belangrijker. We vinden het heel belangrijk om de leerlingen te zien en fysiek lessen te geven en wilden niet volstaan met mentoruren en toetsen. Daarmee doe je de leerlingen geen recht. Ze verdienen het dat iedere docent hen helpt bij het goed voorbereiden van toetsen of schoolexamens en om het jaar goed (met elkaar) af te sluiten. Dat kan niet met een uurtje in de week. Met dit als uitgangspunt begon het puzzelen. Docenten en leerlingen, maar ook conciërges en andere ondersteuners dachten mee. Een mooi voorbeeld is het filmpje dat leerlingen gemaakt hebben om alle leerlingen te wijzen op de nieuwe leefregels. Door zo met elkaar de voorbereiding te doen, hebben we gemerkt dat we echt heel weinig over het hoofd hebben gezien. Deze week stellen we de afspraken nog wat bij op basis van de ervaringen. Ook nu blijven we leren.”
Wat zal er, volgens jullie, een uitdaging blijven?
“Leerlingen passen zich goed aan. Handen wassen en hoesten in de elleboog gaan goed. De 1,5 meter afstand houden blijft wel een uitdaging. Als je elkaar 9 weken niet hebt gezien is het moeilijk om geen knuffel te geven of te chillen met de nodige afstand. Gelukkig hebben we grote ruimtes buiten en we bieden pauzesport aan, waarbij leerlingen dichter op elkaar mogen ‘zitten’. Het is fijn dat het (nog) goed weer is.”
De leerlingen hebben de afgelopen tijd digitaal de lessen gevolgd. Blijft dit deel uitmaken van de lessen gezien het feit je voorlopig niet terug kan naar volledige klassen?
“We hebben geleerd dat online lesgeven best een aanvulling kan zijn op wat we doen. Sommige leerlingen bloeien op en een docent die bijvoorbeeld een enkel verstuikt, kan blijven lesgeven vanuit huis. Het gaat echter nooit ons onderwijs vervangen, we zijn geen LOI. Daarvoor vinden we het te belangrijk om samen een gemeenschap te vormen. Dus zo goed en zorgvuldig mogelijk zorgen we ervoor dat iedereen weer naar de OSB kan, met het handhaven van de RIVM-richtlijnen.”
2020 is het jaar met meest unieke eindexamen ooit. Heeft de Coronacrisis een positief of negatief effect gehad op het aantal geslaagde leerlingen?
“We hebben meer geslaagden dan ooit. Met nog de laatste herkansingsmogelijkheden in zicht (de resultaatverbeteringstoetsen) hebben we nu al voor bijna 100% van de leerlingen het diploma klaarliggen. Nog een aantal leerlingen gaat de herkansingen aanpakken om misschien toch nog cum laude te slagen. We zijn trots op de leerlingen, die met zoveel onzekerheden het jaar gaan afsluiten.”
Hoe ziet jullie diploma-uitreiking eruit in de 1.5 meter afstand maatschappij?
“Onze diploma-uitreiking hebben we verplaatst naar een moment vanaf 1 juli, omdat dan de regels weer iets soepeler zullen zijn. Rekening houdend met Keti Koti, zal de diploma-uitreiking niet op 1 juli, maar op 2 en 3 juli plaatsvinden. We hebben hier twee dagen voor uitgetrokken, zodat we alle leerlingen met drie genodigden kunnen verwelkomen. Helaas zal het geen uitreiking met een afdaling van onze legendarische trap en een drukke bijeenkomst in de theaterzaal worden, wel een per klas in één van de gymzalen. We gaan er een mooi moment van maken met aandacht voor elke leerling en een toespraak van één van de meest inspirerende en bekende beroemdheden ter wereld. Wie dat is en hoe we dit hebben weten te bereiken, vertel ik nog niet, dan is de verrassing voor onze leerlingen ervan af.”
KEES BUIJTELAAR – BINDELMEER COLLEGE
Omschrijf de situatie die er ontstond op het Bindelmeer College na de eerste persconferentie van Premier Rutte?
“Wij bedachten gelijk scenario’s die in gang gezet zouden kunnen worden. Een van de prioriteiten was de opvang van leerlingen van ouders die vitale beroepen hebben. Dat laatste is voor onze school belangrijk, omdat veel ouders beroepen hebben in bijvoorbeeld de zorgsector.
Daarnaast hebben we, samen met de VO-raad, in kaart gebracht wat er mogelijk ging gebeuren met het onderwijs en hadden we een inventarisatie gemaakt van beschikbare digitale middelen, omdat we toen al zagen dat sluiting zou betekenen dat we onderwijs op afstand moesten gaan organiseren.
Het is gewoon een feit dat niet elk gezin over voldoende laptops beschikte om digitaal thuisonderwijs te volgen. Er werd toen contact gelegd met bedrijven om te kijken of we via hen laptops zouden kunnen regelen. Op onze oproep werd enthousiast gereageerd door verschillende bedrijven.
Gelukkig is het de gemeente ook gelukt om snel dit soort zaken beschikbaar te maken voor leerlingen. Wij konden gelijk doorpakken met de online lessen nadat al onze eigen laptops uitgedeeld waren.”
Op welke manier hebben jullie de band met leerlingen en ouders weten te behouden?
“Op zondag 15 maart werd het signaal gegeven dat de scholen dicht moesten. De mails en brieven voor de leerlingen en ouders lagen al klaar en konden snel verstuurd worden.
Zeker in het begin van zo’n crisis is het superbelangrijk om contact met de leerlingen en ouders te hebben en te houden. Onze mentoren waren daarbij de sleutel tot succes. Zij hebben direct gezorgd, zoals we hadden afgesproken, voor persoonlijk contact en houden dat tot op de dag van vandaag ook vol. Zelfs op de niet vastgestelde tijden. Sommige mentoren zijn de hele dag door tot ’s avonds laat en ook in het weekend altijd bereid om vragen te beantwoorden, leerlingen een hart onder riem steken en te motiveren.”
Met welke harde realiteit werden jullie door de Coronacrisis geconfronteerd als het ging om de leerlingen?
“De harde realiteit is natuurlijk ook dat er leerlingen, net zoals in de rest van Nederland, zijn waarbij de thuissituatie niet optimaal is. Een specifiek probleem waar wij tegenaan liepen was dat veel ouders van onze leerlingen in de Coronacrisis met langere werktijden te maken kregen, omdat ze bijvoorbeeld in de zorgberoepen werken en die gezinnen daarnaast ook bestaan uit jongere broertjes of zusjes waardoor de oudere kinderen gezorgd moet worden voor de kleintjes.
Wij hadden voor deze categorie leerlingen en leerlingen die geen goede studieplek thuis hebben een noodplan klaarliggen en hebben de gemeente gevraagd of het mogelijk was dat wij voor onze leerlingen en voor andere in Zuidoost en Oost een extra opvang konden regelen.
Dat plan is uiteindelijk overgenomen en op die manier waren we de afgelopen weken in staat om een extra opvang te regelen, waarbij leerlingen van onze school en van andere scholen bij ons soms structureel, geheel verzorgd, opgevangen konden worden en soms even een dagje om even rustig te kunnen werken.”
De leerlingen hebben de afgelopen tijd digitaal de lessen gevolgd. Blijft dit deel uitmaken van de lessen gezien het feit je voorlopig niet terug kan naar volledige klassen?
“Onderwijs op afstand blijft lastig en ook de inschatting wat het doet met de leerlingen. Sommigen lijken fantastisch te gaan: ze hebben hun huiswerk en opdrachten af, scoren ook goed met wat ze inleveren, zeggen zich goed te voelen en klagen geen moment. Deze vorm van onderwijs is zeker niet voor ieder kind ideaal. We zijn deze laatste weken van het schooljaar dan ook samen met leerlingen bezig om veel meer gegevens te verzamelen over de stand van zaken: hoe sta je er echt voor, zijn er onderdelen bij vakken die onvoldoende tot z’n recht zijn gekomen, heb je alles begrepen? Online onderwijs vergt ook echt andere vaardigheden, alleen al het luisteren, meedoen bij de digitale lessen. Een uitdaging is eigenlijk ook om vooruit te kijken: hoe gaat het onderwijs er na de zomervakantie uit zien?”
Wat zal er, volgens jullie, een uitdaging blijven?
“Een uitdaging blijft om vertraging in studie bij andere leerlingen op te vangen zodat we straks achterstanden samen met onze leerlingen weg kunnen gaan werken.
Achterstanden in het leerwerk zijn er dus ook. We zijn heel trots op onze collega’s, de leerlingen en onze ouders: samen hebben we het onmogelijke gedaan: het onderwijs op nieuwe manieren uitgedacht, uitgerold en steeds maar weer stapje voor stapje verder ontworpen.”
Waarom denken jullie dat de Het Bindelmeer College Corona-proof is?
“We hebben de hele school Corona-proof ingericht met hygiëne zuilen bij de ingang, looppaden, stickers op de vloeren en natuurlijk de 1.5 meter afstand lokalen. Ik moet bekennen dat het wel wennen is voor de leerlingen met al die routes en maatregelen. De kantine is nog steeds dicht en verzorgen daarom de lunch in het lokaal voor de leerlingen.”
2020 is het jaar met meest unieke eindexamen ooit. Heeft de Coronacrisis een positief of negatief effect gehad op het aantal geslaagde leerlingen?
“We hopen dat we, zoals elke jaar, de overgrote meerderheid van onze leerlingen in het examenjaar kunnen voorzien van het diploma, waarbij we er ook nu voor waken dat dit diploma dezelfde waarde heeft als altijd. Ik ga ervan uit dat dat gaat lukken. We merken wel dat er veel leerlingen die extra begeleiding, die wij constant bieden, hebben gemist bij de laatste examenonderdelen die zij onder heel moeilijke omstandigheden hebben moeten doen. Maar nogmaals: we hebben goede hoop.”
Hoe ziet jullie diploma-uitreiking eruit in de 1.5 meter afstand maatschappij?
“We gaan onze examenleerlingen echt in het zonnetjes zetten en hen niet alleen maar het diploma overhandigen. Dat gaat of met de gehele klas en mogelijk ook in het grotere verband als een hele afdeling. We zijn toch nog een beetje voorzichtig om gelijk al te gaan voor de traditionele uitreikingen. Hoe dan ook: deze leerlingen verdienen het om net zoals altijd een goed afscheid te krijgen van hun middelbareschooltijd. We hebben samen met hen toch echt een unieke ervaring beleefd.”
