Veiligheid is altijd een belangrijk onderwerp geweest in Amsterdam Zuidoost. Dit geldt natuurlijk ook voor alle scholen in de wijk. Deze maand ging Graziëlla Hunsel Rivero voor Bijlmer&Meer in gesprek met de directeur-bestuurder, drie leerlingen, de zorgcoördinator en de jongerenwerker van de Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB) over dit belangrijke onderwerp.
Maryse Knook | Directeur bestuurder OSB
Communicatie bevordert veiligheid
“We starten elke les met een kring. Het mooie daarvan is dat niemand zich kan verstoppen en dat naast de uitleg voor de les er ook ingegaan wordt op wat er speelt in de klas, in de school en de omgeving. Doordat we leerlingen leren te ‘praten’, zien we ook dat ze dat op andere plekken doen en beter met elkaar communiceren. Dat bevordert de veiligheid. Ook is de school verdeeld in kleine deelscholen, iedereen wordt gezien. Om de veiligheid verder te bevorderen hebben we pedagogisch opgeleide conciërges, onze jongerenrechtbank en in de onderbouw onze minimediators.”
Invloed van “de straat” binnen de school
“Dit is een zeer belangrijk onderwerp. Onlangs hebben we dit thema wat dieper verkend met onze schoolleiding, Raad van Toezicht en de medezeggenschapsraad. We onderschrijven de ideeën van socioloog Illias El Hadioui, waarbij hij verbinding legt tussen straat, thuis en schoolcultuur. We erkennen de straatcultuur, maar hebben onze eigen regels en willen leerlingen oefenruimte geven om met de schoolcultuur om te gaan. Dat is veelal ook de cultuur waar ze later in terecht komen. We proberen waar mogelijk te verbinden en de verschillende culturen te herkennen.”
Voelsprieten voor het “onzichtbare”
“We hebben zowel een deelschoolleerlingenraad, als een centrale leerlingenraad en daar ben ik supertrots op. Met de leerlingen kan ik veel bepreken. Half december ga ik bijvoorbeeld met hen in gesprek over ‘eenzame leerlingen’ en ‘leerlingen, die niet zo lekker in hun vel zitten’. Een prachtig thema, door de leerlingen zelf aangedragen. Kortom, we doen veel om onze leerlingen een goed en veilig gevoel te geven. Over het algemeen slagen we daar goed in, maar er zullen altijd incidenten zijn waar we moeten optreden. We hebben immers te maken met tieners die zichzelf ontdekken en ook ontdekken welk gedrag daarbij past. Onze taak is om te proberen dat in zo goed mogelijke banen te leiden, samen met de ouders.”
Machteld Kruidenier | Zorgcoördinator & sociale veiligheid
“Voor mij is veiligheid geen los onderdeel, het komt er constant bij. Een leerling kan pas groeien als deze zich veilig voelt. Op de OSB zie je overal terug dat we veiligheid hoog in het vaandel hebben. Het komt terug in de open cultuur en de architectuur. Je kan overal naar binnen kijken en dat maakt dat men zich veilig voelt. Als de leerlingen binnenkomen staan de conciërges aan de beiden kanten van het pand om de leerlingen te verwelkomen. Uiteraard gelden hier ook regels, maar regels zijn geen malletje waar iedereen bij past en daarom kijken we per individu naar de situatie waar ze in terecht komen.’’
Geweldsdelicten in Zuidoost
“Dit deel van Amsterdam is dit jaar opgeschrikt door een reeks geweldsdelicten waar tieners bij betrokken waren. Wij als bestuurlijk team van de OSB hebben al in de zomervakantie met elkaar besproken hoe dit goed aan te pakken met de start van het nieuwe schooljaar. De hele school heeft er aan het begin van het schooljaar per klas bij stilgestaan, omdat wij de boodschap willen geven dat we er open over zijn en belangrijker nog dat wij er zijn voor de leerlingen die ons nodig hebben. Door te werken met de straatcoaches en de jongerenwerker verbinden we alle facetten van het leven van de leerling. Prachtig is dat we vanuit Swazoom een gedetacheerde jongerenwerker in de school hebben die 16 uur aanwezig is. Ik moet eerlijk zeggen dat ik heel veel leer van onze jongerenwerker Sjoerd Bakker.”
Sjoerd Bakker | Jongerenwerker op de OSB
Hoe is de samenwerking tussen Swazoom en de OSB ontstaan?
“Er was al sprake van een samenwerking met de OSB en Swazoom, maar dit was meestal op projectmatige basis. Vorig schooljaar is er ingezet om de samenwerking te versterken met de aanpak de Kansrijke Route die ontwikkeld is door Combiwel en Dynamo. Swazoom is hierin de uitvoerende partij en wij hebben affiniteit met en kennis van Amsterdam Zuidoost. In deze aanpak wordt er een verbinding gelegd tussen de leefgebieden van jongeren bestaande uit vrije tijd, de thuissituatie en de schoolomgeving.”
Wat is de functie van de jongerenwerker binnen de muren van een school?
“De jongerenwerker op school biedt extra ondersteuning aan leerlingen. Ik ben aanwezig op en rondom de school en werk samen met hulpverlening. Daarnaast signaleer ik problemen en trends die dan weer behandeld worden in de klas. Ik denk mee met docenten bij knelpunten of hulpvraag. De jongerenwerker is er altijd voor een coaching gesprek.”
Helpt de band die je al met de jongeren buiten school hebt, met het oplossen van bepaalde situaties?
“Als er al contact in vredestijd is geweest, dan ligt de drempel lager als er iets aan de hand is. Jongeren weten dat ik er ben om te ondersteunen en maken daar dan makkelijker gebruik van. Kennis van de achtergrondsituaties en de omgeving helpt daarbij ook.”
In hoeverre draagt de jongerenwerker bij aan veiligheid binnen de school?
“De jongerenwerker als present werker op een school kan vroegtijdig problemen signaleren en daar kortdaad op inspelen zodat escalatie van naar groter of meer problemen kunnen worden voorkomen. Daarnaast is de jongerenwerker verbonden aan een wijk in Zuidoost en werkzaam dan wel op straat of vanuit een buurthuis. Met deze verbinding kan hij/ zij ook buiten school iets voor de jongeren betekenen. Ik denk dat elke school zich er goed aan doet om jongerenwerk in te zetten.”
Jong in Zuidoost | Leerlingen aan het woord: Samantha Beks
Leeftijd: 15 jaar
Klas: 4 havo
Samantha is in opleiding om deel uit te maken van de jongerenrechtbank.
Hoe veilig voel jij je in jouw eigen wijk?
‘‘Ik woon in Diemen en daar is het overdag zeer veilig, maar als het donker wordt dan loop ik liever niet op straat. Er zijn hangjongeren en er is nauwelijks verlichting. Als je geen zicht hebt op wat er om je heen gebeurt, voel je je niet veilig.’’
Waarom is de OSB een veilige school?
‘‘Mijn school is een veilige school, omdat er veel conciërges zijn in de pauze. Er heerst een rustige sfeer en ik voel me overal veilig. In de klas kunnen we het goed vinden met elkaar, omdat we veel samenwerken bij de vakken, we zitten in tafelgroepjes van 4 en de mentor zorgt er ook voor dat wij ons veilig voelen.’’
Wat doen de nieuwsberichten over het geweld op straat met je?
‘‘Ik vind het heftig om te lezen dat jonge mensen elkaar het leven ontnemen. Dat zo een idee überhaupt bij je opkomt en je het daadwerkelijk doet, vind ik heel zwaar. Je hebt ook situaties waar de gepeste persoon pester wordt om zo een betere reputatie te krijgen binnen de school. Er gebeurt van alles.’’
Welk cijfer geef je jouw school voor veiligheid?
‘‘Ik geef de school een 8. Soms worden situaties niet opgemerkt door mentoren of leraren. Dit maakt dat er soms kleine conflicten heel groot worden. Zou het wel opgemerkt worden, dan kan het snel afgehandeld worden.’’
Jong in Zuidoost | Leerlingen aan het woord: Shaban van der Meulen
Leeftijd: 14 jaar
Klas: 3 havo
Shaban is in opleiding om deel uit te maken van de jongerenrechtbank en was in de onderbouw actief als minimediator.
Hoe veilig voel jij je in jouw eigen wijk?
‘‘Ik voel me heel veilig in mijn deel van Zuidoost. Iedereen zegt elkaar gedag op straat. Ik woon er al een tijdje en ik ken mijn buurt. Wel hebben er sinds kort krakers uit het centrum een leegstaand gebouw bij ons in de wijk gekraakt en hun aanwezigheid maakt dat ik me iets minder veilig voel.’’
Waarom is de OSB een veilige school?
‘‘De school is voor mij een gezellige plek. Een plek kan alleen gezellig zijn als iedereen zich veilig voelt. In de klas heb je natuurlijk situaties dat er ruzies zijn en dat is goed merkbaar, omdat we meestal een goede sfeer in de klas hebben.’’
Wat doen de nieuwsberichten over het geweld op straat met je?
‘‘Ik vind deze nieuwsberichten heel heftig, want het bepaalt jouw toekomst. Je hebt meer kans om op het slechte pad terecht te komen, je hebt minder kansen in het leven en iedereen wilt toch een toekomst met een leuk gezin? Hoe wil je de band met jouw familie herstellen als je zulke erge dingen doet? Ik snap niet waarom ze dit doen.’’
Welk cijfer geef je jouw school voor veiligheid?
‘‘Ik geef de school een 8, omdat als er iets is, worden er snel maatregels getroffen. Jouw ouders worden op de hoogte gesteld en er wordt voor gezorgd dat kleine conflicten geen grote ruzies worden.”
Jong in Zuidoost | Leerlingen aan het woord: Tanisha Fakira
Leeftijd: 15 jaar
Klas: 4 vmbo
Tanisha maakt deel uit van de jongerenrechtbank.
Hoe veilig voel jij je in jouw eigen wijk?
‘‘Ik woon in een zeer rustige buurt in Ganzenhoef waar je soms niemand ziet lopen. Er wordt weleens ingebroken en er zijn weleens feestjes, maar er rijdt voldoende politie, dus ik voel me niet onveilig.’’
Waarom is de OSB een veilige school?
‘‘De OSB is best wel een veilige school, want er is veel controle. Er zijn natuurlijk kinderen die zich niet zo thuis voelen en zij krijgen ondersteuning van andere leerlingen zodat ze wel hun draai kunnen vinden. Elke pauze zijn de straatcoaches aanwezig zodat zij ook ondersteuning kunnen geven.’’
Wat doen de nieuwsberichten over het geweld op straat met je?
“Als ik deze berichten lees dan schrik ik telkens. Ik vraag me heel veel af. Hoe komt zo iemand erbij? Speelt groepsdruk een rol? Is dit een trend? Kinderen durven niet meer zo snel om hulp te vragen, omdat ze dan als verklikker worden gezien en bang zijn voor vergeldingsacties van de kinderen die iets verkeerds hebben gedaan.’’
Welk cijfer geef je jouw school voor veiligheid?
‘‘Ik geef de school een 8.5, omdat de OSB een jongeren rechtbank heeft en mediation gesprekken biedt zodat de leerlinge zichzelf kan verbeteren. Zonder deze onderdelen zou het alleen blijven bij een gesprek met de ouders, maar hier heb je alles in 1.’’
Door Drs. MA, Graziëlla Hunsel Rivero
